Trên thực tế, việc mua bán, mượn hoặc sử dụng phương tiện không sang tên đổi chủ diễn ra khá phổ biến. Điều này khiến nhiều người băn khoăn xe không chính chủ là gì và liệu có bị xử phạt khi lưu thông hay không. Nếu bạn đang thắc mắc về khái niệm, quy định, mức phạt liên quan, hãy cùng Carpla.vn tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây để tránh vi phạm và bảo vệ quyền lợi của mình.
Xe không chính chủ là gì?
Theo Luật Giao thông đường bộ 2008 và các quy định tại Nghị định 100/2019/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP), xe không chính chủ là trường hợp phương tiện (xe máy, ô tô hoặc các loại xe tương tự) không được đăng ký sang tên tại cơ quan có thẩm quyền khi chuyển quyền sở hữu. Điều này xảy ra khi xe được mua, tặng, cho, thừa kế, điều chuyển hoặc phân bổ nhưng chủ xe không làm thủ tục chuyển tên trong giấy đăng ký xe sang tên mình trong thời hạn quy định.
Hiểu rõ xe không chính chủ là gì giúp người dân nhận thức được trách nhiệm pháp lý khi sở hữu hoặc sử dụng phương tiện. Quy định này nhằm đảm bảo tính minh bạch trong quản lý phương tiện, tránh rủi ro pháp lý khi xe liên quan đến tai nạn hoặc vi phạm giao thông.
Đi xe không chính chủ cần giấy tờ gì?
Khi điều khiển xe không chính chủ, người lái xe cần mang theo các giấy tờ sau để tránh bị xử phạt khi bị cảnh sát giao thông (CSGT) kiểm tra, theo khoản 2 Điều 58 Luật Giao thông đường bộ 2008:
- Căn cước công dân (CCCD): Giấy tờ tùy thân của người điều khiển phương tiện.
- Giấy đăng ký xe (cà vẹt): Giấy chứng nhận đăng ký xe của phương tiện đang sử dụng.
- Giấy phép lái xe: Phù hợp với loại xe đang điều khiển (không yêu cầu đối với xe máy dưới 50cc).
- Bảo hiểm bắt buộc trách nhiệm dân sự: Bắt buộc đối với cả xe máy và ô tô.
- Giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường: Chỉ áp dụng đối với ô tô.
Người điều khiển xe mượn từ người thân, bạn bè hoặc các chủ thể khác không cần chứng minh quyền sở hữu xe, miễn là mang đủ các giấy tờ trên. Việc nắm rõ xe không chính chủ là gì và chuẩn bị đầy đủ giấy tờ giúp người lái xe tự tin tham gia giao thông mà không lo bị phạt.
Đi xe không chính chủ có bị phạt không? Mức phạt bao nhiêu?
Theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP, không có quy định xử phạt lỗi “đi xe không chính chủ”. Thay vào đó, pháp luật chỉ xử phạt hành vi không làm thủ tục đăng ký sang tên xe trong thời hạn 30 ngày kể từ khi chuyển quyền sở hữu. Việc xác minh lỗi này chỉ được thực hiện thông qua:
- Công tác điều tra, giải quyết tai nạn giao thông.
- Công tác đăng ký xe tại cơ quan có thẩm quyền.
- Xử lý vi phạm hành chính tại trụ sở đơn vị.
Do đó, việc mượn xe của người thân, bạn bè để tham gia giao thông không bị phạt lỗi xe không chính chủ, miễn là người lái xe mang đủ giấy tờ theo quy định. Tuy nhiên, nếu xe đã được mua, tặng hoặc thừa kế mà không làm thủ tục sang tên, chủ xe sẽ bị xử phạt
Đối với xe máy
Theo điểm a khoản 4 Điều 30 Nghị định 100/2019/NĐ-CP (sửa đổi bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP), mức phạt cho hành vi không đăng ký sang tên xe máy là:
- Cá nhân: Phạt tiền từ 400.000-600.000 đồng.
- Tổ chức: Phạt tiền từ 800.000-1.200.000 đồng.
Từ năm 2025, theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, mức phạt này tăng lên:
- Cá nhân: Phạt tiền từ 800.000-1.000.000 đồng.
- Tổ chức: Phạt tiền từ 1.600.000-2.000.000 đồng.
Đối với ô tô
Đối với ô tô, mức phạt cho lỗi không đăng ký sang tên xe được quy định tại điểm l khoản 7 Điều 30 Nghị định 100/2019/NĐ-CP:
- Cá nhân: Phạt tiền từ 2.000.000-4.000.000 đồng.
- Tổ chức: Phạt tiền từ 4.000.000-8.000.000 đồng.
Từ ngày 1/1/2025, theo Nghị định 168/2024/NĐ-CP, mức phạt tăng như sau:
- Cá nhân: Phạt tiền từ 4.000.000-6.000.000 đồng.
- Tổ chức: Phạt tiền từ 8.000.000-12.000.000 đồng.
Ngoài ra, chủ xe vi phạm có thể bị buộc làm thủ tục đăng ký xe hoặc thu hồi giấy tờ theo quy định. Việc nắm rõ xe không chính chủ là gì và các mức phạt liên quan giúp người lái xe tránh rủi ro tài chính và pháp lý.
Thủ tục đăng ký sang tên xe từ ngày 15/8/2023
Theo Điều 15 Thông tư 24/2023/TT-BCA, thủ tục đăng ký sang tên xe từ ngày 15/8/2023 bao gồm 2 bước chính: thu hồi đăng ký, biển số xe và đăng ký sang tên, di chuyển xe.
Thủ tục thu hồi
Thủ tục thu hồi đăng ký bao gồm các giấy tờ sau:
- Kê khai thông tin: Chủ xe kê khai giấy khai thu hồi đăng ký, biển số xe trên cổng dịch vụ công, cung cấp mã hồ sơ đăng ký xe trực tuyến.
- Nộp hồ sơ: Nộp hồ sơ theo khoản 1 Điều 14 Thông tư 24/2023/TT-BCA, bao gồm chứng nhận đăng ký xe và biển số xe.
- Nhận kết quả: Cơ quan đăng ký xe kiểm tra hồ sơ, cấp chứng nhận thu hồi (có bản chà số máy, số khung) trong vòng 2 ngày làm việc nếu hồ sơ hợp lệ. Nếu mất chứng nhận đăng ký, cơ quan sẽ tiến hành xác minh theo quy định.
Thủ tục đăng ký sang tên, di chuyển xe
Thủ đăng ký sang tên, di chuyển sẽ cần có những giấy tờ sau:
- Kê khai và kiểm tra xe: Người nhận chuyển quyền sở hữu kê khai giấy đăng ký xe theo Điều 9 Thông tư 24/2023/TT-BCA, đưa xe đến kiểm tra thực tế và nộp hồ sơ theo khoản 2 Điều 14.
- Cấp biển số và giấy đăng ký: Sau khi kiểm tra, cơ quan đăng ký xe cấp biển số định danh (biển 5 số) hoặc đổi sang biển định danh nếu xe đang sử dụng biển 3 hoặc 4 số. Chủ xe nhận giấy hẹn trả kết quả, nộp lệ phí, nhận chứng nhận đăng ký xe, biển số xe tại cơ quan hoặc qua dịch vụ bưu chính công ích.
- Trường hợp di chuyển nguyên chủ: Xe giữ nguyên biển số định danh nếu chuyển trụ sở hoặc nơi cư trú sang tỉnh/thành phố khác.
Thời hạn thực hiện thủ tục là 30 ngày kể từ ngày làm giấy tờ chuyển quyền sở hữu. Nếu không tìm được chủ cũ hoặc mất giấy tờ, người mua cần cam kết với cơ quan công an về nguồn gốc hợp pháp của xe, thời gian giải quyết là 2 ngày (không tìm thấy chủ cũ) hoặc 30 ngày (mất giấy tờ). Hiểu rõ xe không chính chủ là gì và thực hiện đúng thủ tục giúp tránh bị xử phạt.
Kết luận
Việc hiểu rõ xe không chính chủ là gì và những quy định pháp luật liên quan giúp người sử dụng phương tiện tránh được rủi ro khi tham gia giao thông. Thực hiện sang tên đổi chủ không chỉ tuân thủ luật mà còn đảm bảo quyền lợi hợp pháp khi mua bán, chuyển nhượng hoặc xảy ra sự cố. Đừng quên đồng hành cùng Carpla.vn để cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu ích về luật giao thông đường bộ.
