Luật giao thông đường bộ là nền tảng quan trọng giúp xây dựng môi trường giao thông an toàn, văn minh và hạn chế tai nạn. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa nắm rõ đầy đủ các quy định, dẫn đến vi phạm đáng tiếc. Nếu bạn muốn cập nhật chi tiết về những điểm mới, mức xử phạt, hãy cùng Carpla.vn tìm hiểu ngay trong bài viết này để lái xe đúng luật và bảo vệ an toàn cho chính mình.
Luật giao thông đường bộ là gì?
Luật giao thông đường bộ là văn bản pháp luật quy định về quy tắc, phương tiện, người tham gia, chỉ huy, điều khiển, tuần tra, kiểm soát và giải quyết tai nạn giao thông đường bộ, cùng trách nhiệm quản lý nhà nước. Theo Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, luật này nhằm tạo điều kiện giao thông thông suốt, an toàn, hiệu quả, góp phần phát triển kinh tế – xã hội và bảo vệ môi trường. Phạm vi áp dụng bao gồm tất cả tổ chức, cá nhân liên quan đến giao thông đường bộ trên lãnh thổ Việt Nam.
Luật giao thông đường bộ định nghĩa rõ các khái niệm cơ bản như trật tự an toàn giao thông (điều kiện giao thông có trật tự, an toàn, liên thông), phương tiện (xe cơ giới, xe thô sơ, xe máy chuyên dùng), người tham gia (người điều khiển, hành khách, người đi bộ) và tai nạn giao thông (sự cố gây thiệt hại về người, tài sản). Nguyên tắc hoạt động nhấn mạnh tuân thủ nghiêm ngặt, phòng ngừa rủi ro, trách nhiệm cá nhân và tổ chức. Nhà nước ưu tiên đầu tư hạ tầng, phát triển vận tải công cộng, hỗ trợ nhóm yếu thế và khuyến khích công nghệ xanh trong luật giao thông đường bộ.
Luật giao thông đường bộ còn quy định chính sách tuyên truyền, giáo dục, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký phương tiện, giấy phép lái xe và vi phạm. Hợp tác quốc tế được khuyến khích để trao đổi công nghệ và đào tạo.
Những quy định cơ bản trong luật giao thông đường bộ
Luật giao thông đường bộ 2024 quy định chi tiết các nội dung cơ bản để duy trì trật tự, từ quy tắc chung đến trách nhiệm cụ thể của từng bên tham gia.
Quy tắc giao thông
Quy tắc giao thông trong luật giao thông đường bộ yêu cầu mọi người đi bên phải, tuân thủ làn đường, chấp hành tín hiệu giao thông và sử dụng thiết bị an toàn như dây an toàn, mũ bảo hiểm. Người tham gia phải ưu tiên lệnh của người điều khiển giao thông, sau đó là đèn tín hiệu, biển báo và vạch kẻ đường. Tốc độ phải phù hợp với giới hạn quy định, giảm tốc độ tại ngã tư, trường học, bệnh viện hoặc khu vực nguy hiểm, đồng thời giữ khoảng cách an toàn để tránh va chạm.
Về dừng đỗ, xe phải dừng bên phải, kéo phanh tay, bật tín hiệu khi vào/ra, không cản trở người đi bộ hoặc phương tiện khác. Cấm dừng đỗ tại ngã ba, cầu vượt, hầm chui hoặc cách biển báo 20-40 mét. Trên đường đô thị, xe đỗ sát lề phải, bánh xe trong cùng cách mép đường không quá 0,25 mét. Khi gặp sự cố, bật đèn cảnh báo hoặc đặt biển báo. Sử dụng còi chỉ để cảnh báo nguy hiểm, không lạm dụng vào ban đêm hoặc khu dân cư. Tại ngã tư, nhường đường cho xe từ đường ưu tiên; tại vòng xuyến, nhường xe từ bên trái. Trên phà, xếp hàng ngay ngắn, ưu tiên xe ưu tiên và xe chở hàng tươi sống.
Quy định với người điều khiển phương tiện
Người điều khiển phương tiện theo luật giao thông đường bộ phải quan sát kỹ trước khi vượt xe (thường bên trái, tín hiệu xi nhan, không vượt tại cầu hẹp hoặc ngã tư), chuyển hướng (giảm tốc, nhường người đi bộ và xe ngược chiều), lùi xe (kiểm tra phía sau, cấm lùi trên đường một chiều hoặc khu vực tầm nhìn kém), mở cửa (kiểm tra an toàn trước khi mở). Đèn chiếu sáng phải bật từ 18 giờ đến 6 giờ sáng hoặc khi tầm nhìn kém; sử dụng pha gần khi gặp người đi bộ, xe ngược chiều hoặc chuyển hướng.
Khi xảy ra tai nạn, người điều khiển phải dừng xe, đặt biển cảnh báo, hỗ trợ nạn nhân, báo cơ quan chức năng và không rời hiện trường trừ trường hợp khẩn cấp. Người qua đường có thể chở nạn nhân đến cơ sở y tế nếu không có phương tiện khác. Những quy định này trong luật giao thông đường bộ nhấn mạnh trách nhiệm cá nhân, giúp giảm thiểu thiệt hại.
Quy định về kết cấu hạ tầng giao thông
Luật giao thông đường bộ quy định về sử dụng làn đường: xe chậm đi bên phải, thay đổi làn phải quan sát và bật xi nhan; làn ưu tiên dành riêng cho xe buýt hoặc xe cứu thương, cấm xe khác xâm phạm. Đối với đường tạm thời hoặc vỉa hè dùng cho sự kiện, phải có giải pháp đảm bảo an toàn và thông báo cho cảnh sát giao thông. Khi ùn tắc, lực lượng chức năng tổ chức điều tiết, xử lý nguyên nhân và áp dụng biện pháp tạm thời.
Cơ quan quản lý có quyền yêu cầu khắc phục hạ tầng hỏng hóc, tạm đóng đường không an toàn. Luật giao thông đường bộ nhấn mạnh bảo trì kịp thời để duy trì trật tự, đặc biệt tại các điểm giao nhau, cầu vượt và đường cao tốc.
Quy định về phương tiện
Phương tiện trong luật giao thông đường bộ bao gồm xe cơ giới, xe thô sơ và xe chuyên dùng. Xe tham gia tai nạn có thể dùng để chở nạn nhân nếu cần, nhưng phải bảo quản hiện trường. Xe chở hàng nguy hiểm phải niêm phong hiện trường nếu tai nạn xảy ra. Thiết bị an toàn cho trẻ em phải được sử dụng trên xe ô tô. Xe thông minh và thiết bị hỗ trợ (như camera, cảm biến) được khuyến khích để nâng cao an toàn. Luật giao thông đường bộ yêu cầu phương tiện phải đạt chuẩn kỹ thuật, đăng kiểm định kỳ.
Các hành vi bị nghiêm cấm trong luật giao thông đường bộ
Luật giao thông đường bộ nghiêm cấm các hành vi gây nguy hiểm như điều khiển xe không có giấy phép, say rượu hoặc ma túy, đua xe trái phép, cản trở giao thông, phá hoại hạ tầng đường bộ. Cấm vượt xe không an toàn, chuyển hướng đột ngột, dừng đỗ sai quy định, sử dụng đèn pha chói mắt hoặc còi lạm dụng. Không được chở quá tải, hàng hóa rơi vãi, hoặc sử dụng phương tiện không đạt chuẩn. Những hành vi này trong luật giao thông đường bộ nhằm bảo vệ tính mạng và tài sản chung.
Xử phạt vi phạm luật giao thông đường bộ
Xử phạt vi phạm luật giao thông đường bộ được quy định tại Nghị định 168/2024/NĐ-CP, kèm trừ điểm giấy phép lái xe.
Đối với xe máy
Đối với xe máy, vi phạm như không đội mũ bảo hiểm phạt 400.000 – 600.000 đồng; vượt tốc độ dưới 10km/h phạt 200.000 – 400.000 đồng; say rượu vượt 0,25mg/lít khí thở phạt 6.000.000 – 8.000.000 đồng, tước giấy phép 22 tháng. Không bật xi nhan phạt 600.000 – 800.000 đồng. Những mức phạt trong luật giao thông đường bộ nhằm nâng cao ý thức người lái xe máy.
Đối với ô tô
Với ô tô, không đội dây an toàn phạt 800.000 – 1.000.000 đồng; vượt tốc độ 10-20km/h phạt 800.000 – 1.200.000 đồng; say rượu phạt 30.000.000 – 40.000.000 đồng, tước giấy phép 24 tháng. Vượt đèn đỏ phạt 1.200.000 – 1.600.000 đồng. Luật giao thông đường bộ áp dụng mức phạt cao hơn cho xe lớn do rủi ro lớn.
Các mức phạt bổ sung
Phạt bổ sung bao gồm tước giấy phép lái xe từ 1-24 tháng, tạm giữ phương tiện đến 7 ngày, buộc khắc phục hậu quả. Nếu gây tai nạn, phạt tăng gấp đôi và có thể truy cứu hình sự. Luật giao thông đường bộ còn quy định phục hồi điểm sau 12 tháng không vi phạm.
Cách cập nhật luật giao thông đường bộ mới nhất
Người tham gia giao thông nên chủ động cập nhật luật giao thông đường bộ thông qua các nguồn chính thức như Cổng thông tin Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải hoặc Thư viện Pháp luật. Bên cạnh đó, bạn có thể đăng ký nhận thông báo trực tiếp từ ứng dụng di động của cơ quan chức năng để không bỏ lỡ những thay đổi mới.
Việc tham gia các khóa đào tạo định kỳ tại trung tâm sát hạch lái xe cũng giúp tài xế nắm vững quy định. Ngoài ra, người dân cần thường xuyên theo dõi các văn bản hướng dẫn như Nghị định 168/2024/NĐ-CP và các Thông tư mới, đồng thời tận dụng cơ sở dữ liệu quốc gia để tra cứu vi phạm, các quy định cập nhật.
Kết luận
Luật giao thông đường bộ không chỉ là bộ quy tắc bắt buộc mà còn là hành lang pháp lý giúp duy trì trật tự và đảm bảo an toàn cho mọi người tham gia giao thông. Việc chấp hành đúng luật là trách nhiệm, nghĩa vụ của mỗi công dân. Để không bỏ lỡ những thông tin quan trọng về pháp luật giao thông, đừng quên đồng hành cùng Carpla.vn và trang bị kiến thức cần thiết cho mỗi chuyến đi.
