Củ đề ô tô là bộ phận quan trọng trong hệ thống khởi động, giúp động cơ hoạt động trơn tru ngay từ khi bắt đầu. Khi củ đề gặp vấn đề, xe có thể khởi động chậm, phát ra tiếng kêu lạ hoặc thậm chí không thể nổ máy. Việc hiểu rõ nguyên lý hoạt động, dấu hiệu hư hỏng và cách bảo dưỡng củ đề sẽ giúp bạn tránh được những sự cố không mong muốn. Tham khảo ngay bài viết sau!
1. Củ đề ô tô là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động
Củ đề ô tô hay còn gọi là động cơ khởi động (starter motor) là thiết bị điện dùng để quay trục khuỷu động cơ, giúp xe khởi động. Động cơ hoạt động nhờ nguồn điện từ ắc quy và là bộ phận không thể thiếu trên mọi chiếc xe hơi.
1.1. Cấu tạo
Củ đề ô tô đóng vai trò quan trọng trong quá trình khởi động động cơ, giúp xe vận hành ổn định ngay từ đầu. Để hiểu rõ hơn về cơ chế hoạt động, bạn hãy cùng phân tích cấu tạo của bộ phận này.
- Rô-to (phần quay): Rô-to là trục quay chính, được quấn dây đồng và kết nối với chổi than để nhận điện từ ắc quy. Nó tạo lực quay khi có dòng điện chạy qua.
- Stato (phần tĩnh): Stato là nam châm điện hoặc cuộn dây cố định, tạo từ trường để rô-to quay. Nó đảm bảo củ đề ô tô hoạt động ổn định.
- Chổi than: Chổi than truyền điện từ ắc quy đến rô-to, giúp củ đề ô tô vận hành. Đây là bộ phận dễ mòn nhất trong cấu tạo.
- Bánh răng truyền động (vả đề): Bánh răng này kết nối với bánh đà động cơ, truyền lực quay từ củ đề để khởi động máy.
- Rơ-le đề: Rơ-le điều khiển dòng điện lớn từ ắc quy đến củ đề ô tô, đồng thời đẩy bánh răng vào bánh đà khi khởi động.
- Vỏ ngoài: Vỏ bảo vệ các bộ phận bên trong củ đề ô tô khỏi bụi bẩn và nước, thường làm từ kim loại chắc chắn.
1.2. Nguyên lý hoạt động
Nguyên lý hoạt động của củ đề ô tô diễn ra như sau: Khi bạn vặn chìa khóa (hoặc nhấn nút khởi động), rơ-le đề nhận tín hiệu từ hệ thống điện, đóng mạch để dòng điện từ ắc quy chạy vào củ đề. Chổi than truyền điện đến rô-to, tạo lực quay trong từ trường của stato. Bánh răng truyền động được đẩy ra, kết nối với bánh đà động cơ, quay trục khuỷu để khởi động máy. Khi động cơ nổ, củ đề ô tô tự ngắt để tránh quay dư thừa.
- Tham khảo thêm: Phanh CBS là gì? Tìm hiểu công nghệ phanh kết hợp ở xe máy
- Tham khảo thêm: Hộp số CVT là gì? Nguyên lý hoạt động và ưu nhược điểm
2. Nguyên nhân khiến củ đề ô tô bị hỏng
Củ đề ô tô có thể hỏng do nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là các dấu hiệu và lý do phổ biến:
2.1. Chổi than củ đề bị mòn
Chổi than bị mòn là nguyên nhân thường gặp khiến củ đề ô tô hỏng. Chổi than tiếp xúc liên tục với rô-to, dẫn đến hao mòn theo thời gian. Khi mòn quá mức, dòng điện không truyền đủ đến rô-to, khiến củ đề không quay hoặc quay yếu, xe khó khởi động.
2.2. Rơ-le đề ô tô bị hỏng
Rơ-le đề bị hỏng làm gián đoạn dòng điện từ ắc quy đến củ đề ô tô. Nguyên nhân có thể là do tiếp điểm bị cháy, gỉ sét hoặc cuộn dây bên trong đứt. Khi rơ-le hỏng, bạn có thể nghe tiếng “tạch tạch” nhưng củ đề không hoạt động.
2.3. Vả đề ô tô bị hỏng
Vả đề (bánh răng truyền động) bị hỏng khiến củ đề ô tô không truyền lực đến bánh đà. Nguyên nhân thường là do răng bị mòn, gãy hoặc cơ cấu đẩy bị kẹt. Điều này dẫn đến tình trạng củ đề quay nhưng động cơ không nổ.
2.4. Các mối nối bị gỉ sắt/ oxy hóa
Các mối nối điện trong củ đề ô tô bị gỉ sét hoặc oxy hóa do độ ẩm hoặc thời gian sử dụng lâu dài. Điều này làm giảm khả năng dẫn điện, khiến củ đề hoạt động không ổn định hoặc không khởi động được xe.
3. Dấu hiệu nhận biết củ đề ô tô bị hỏng
Củ đề ô tô đóng vai trò quan trọng trong quá trình khởi động động cơ. Khi bộ phận này gặp trục trặc, xe có thể khó nổ máy hoặc không hoạt động. Dưới đây là một số dấu hiệu cho thấy củ đề ô tô bị hỏng mà bạn cần lưu ý:
- Xe không khởi động được: Bạn vặn chìa khóa nhưng không nghe tiếng động cơ quay, chỉ có tiếng “tạch” từ rơ-le hoặc im lặng hoàn toàn.
- Tiếng ồn bất thường: Củ đề ô tô phát ra tiếng kêu “rẹt rẹt” hoặc “rè rè” khi khởi động, do vả đề không ăn khớp với bánh đà.
- Động cơ quay yếu: Củ đề ô tô quay chậm, không đủ lực để khởi động động cơ, thường do chổi than mòn hoặc ắc quy yếu.
- Đèn báo sáng nhưng máy không nổ: Đèn táp-lô sáng bình thường, nhưng củ đề ô tô không hoạt động, có thể do rơ-le hoặc mối nối hỏng.
4. Cách bảo dưỡng củ đề ô tô và hạn chế hỏng hóc như thế nào?
Bảo dưỡng củ đề ô tô đúng cách giúp kéo dài tuổi thọ và giảm nguy cơ hỏng hóc. Dưới đây là các biện pháp cần thực hiện:
- Kiểm tra định kỳ: Bạn kiểm tra củ đề ô tô mỗi 6 tháng hoặc 10.000 km tại gara, sớm phát hiện chổi than mòn hoặc mối nối gỉ sét.
- Giữ ắc quy ổn định: Bạn đảm bảo ắc quy luôn đầy điện và sạch các cực nối. Điện áp yếu làm củ đề ô tô hoạt động quá tải, dễ hỏng.
- Tránh khởi động liên tục: Bạn không vặn chìa khóa nhiều lần khi máy không nổ. Điều này gây nóng và mòn chổi than trong củ đề ô tô.
- Vệ sinh mối nối: Bạn yêu cầu thợ vệ sinh các mối nối điện của củ đề ô tô nếu có dấu hiệu gỉ sét, nhằm duy trì khả năng dẫn điện tốt.
- Sử dụng xe đều đặn: Bạn tránh để xe lâu không chạy, vì củ đề ô tô ít hoạt động dễ bị oxy hóa hoặc kẹt cơ cấu.
Bảo dưỡng đúng cách giúp củ đề ô tô vận hành bền bỉ, giảm thiểu rủi ro khi sử dụng xe.
5. Kết luận
Bảo dưỡng và kiểm tra định kỳ củ đề ô tô là cách tốt nhất để đảm bảo xe luôn khởi động ổn định và tránh những hỏng hóc bất ngờ. Nếu bạn nhận thấy dấu hiệu bất thường như xe khó nổ máy hoặc có âm thanh lạ khi khởi động, hãy kiểm tra và sửa chữa kịp thời để tránh ảnh hưởng đến hệ thống điện của xe. Để cập nhật thêm thông tin hữu ích về bảo dưỡng ô tô, đừng quên theo dõi Carpla – địa chỉ mua bán xe ô tô đã qua sử dụng, đại lý bán bảo hiểm xe ô tô, dịch vụ chăm sóc xe ô tô,… ngay hôm nay.
